De vleesetende planten staan bekend om hun unieke manier van overleven, deze planten leven op een voedingsarme bodem en overleven enkel door het vangen en verteren van insecten. Deze insecten dienen dan ook als hun primaire voedingsbron.
Daar in tegen zijn bijen ontzettend belangrijk als het aankomt van het bestuiven van vele plantensoorten, zelfs de gewassen die wij als mens consumeren. Nu vraag je je misschien af waarom ik bijen en vleesetende planten in dezelfde blog gebruik, dit komt omdat deze twee een zeer complexe relatiehebben. Laten we daar eens verder induiken in deze blog.
Wat is een vleesetende plant ook alweer?
Een vleesetende plant, ook wel bekend als de carnivorious plant, is een plant die zich gedurende de jaren heeft aangepast om vlees (insecten) te eten. Het zit namelijk zo, vleestende planten gebruiken insecten als primaire voedingsbron, ze leven voornamelijk op voedingsarme bodems, in moerasgebieden, berggebieden maar ook zeker tropische gebieden. Deze planten hebben zich zo ontwikkeld dat ze onafhankelijk zijn van bodemvoeding, sterker nog, het is zelfs schadelijk voor ze. Ze breken de insecten overigens af tot stikstof en fosfor. Dit zijn voor hun essentiële voedingsstoffen die ze niet uit de bodem kunnen halen. Een paar ontzettend bekende vleesetende planten soorten zijn de Venusvliegenvanger (Dionaea muscipula), zonnedauw (Drosera), en de bekerplant (Nepenthes).
Wat vele waarschijnlijk niet weten is dat zelfs een vleesetende plant bloemen kan produceren. Deze bloemen zijn ongelofelijk belangrijk in het voortbestaan van de vleesetende planten. Wat deze planten dan ook gemeen hebben met alle andere bloeiende planten is dat ze ook bestuiving vereisen om zaden te kunnen produceren. Dit is dan ook het punt waar de bijeen ongelofelijk belangrijke rol speelt.
Wat is de rol van de bij?
We weten dat bijen bloemen bestuiven, het zijn zelfs de meest belangrijke bestuivers in onze natuur. De bij bezoekt namelijk een bloem, op jacht naar nectar en stuifmeel en terwijl ze deze jacht van bloem naar bloem vervolgen, dragen ze stuifmeelkorrels met zich mee van de ene naar de andere plant. We kennen dit proces allemaal als kruisbestuiving. Deze bestuiving zorgt voor die o zo belangrijke genetische diversiteit in onze planten wereld, daarnaast is het ook nog eens essentieel voor de productie van vruchten en zaden. Bijen zijn eigenlijk als het ware een soort levenslijn in onze natuur. Zouden ze ooit verdwijnen dan zal onze natuur denk ik op gespannen voet verder moeten.
Maar goed, we weten nu hoe essentieel de bij is voor de bestuiving en het voortbestaan van plantensoorten. Wanneer we kijken naar de combinatie van bijen en vleesetende planten weten we dat het een uiterst delicaat proces is, dit komt omdat bijen planten moeten bestuiven die de bij van origine zou vangen, mocht deze in hun vallen lopen. Hier is dus een cruciaal punt en ook een subtiele balans tussen de wil om te vangen en de behoefte aan voortplanting.
Een slimme scheiding tussen bloem en stengel
Deze balans moet gecreëerd worden en de enige die dit kan regelen is de vleesetende plant. Ze zijn in staat om hun bloemen van hun vallen te scheiden. De bloem groeit namelijk aan een lange stengel die zich boven de vallen bevind. Hierdoor kunnen de bijen vrij bestuiven zonder enige kans op direct gevaar. Zo zorgt de vleesetende plant er namelijk voor dat bij niet per ongeluk in één van hun vallen vliegt.
Kijk maar eens naar de beruchte Venusvliegenvanger. Wanneer deze plant een bloem produceert laat deze hem heel hoog boven zijn beruchte vallen groeien. Deze bloem groeit dan ook aan een niet vleesetende stengel. Zo kunnen bijen vrij en zonder gevaar bij de bloemen.
Hoe gaat bestuiving bij vleesetende planten in zijn werk?
Net als bij alle andere planten die bloemen laten groeien, zijn vleesetende planten volledig afhankelijk van bestuiving om voort te kunnen bestaan. Dit belangrijke proces begint weer bij de bij, de belangrijkste bestuiver uit onze natuur. Deze bij is weer op zoek naar nectar, wat ook betekent dat deze stuifmeel met zich mee zal dragen van de ene naar de andere bloem. Dit komt doordat de bij terwijl deze de bloem onderzoekt, in contact komt met meeldraden. In deze draden wordt het stuifmeel geproduceerd. Het stuifmeel wat hier vanaf komt kleeft aan de bij vast en deze draagt het weer naar de volgende bloem. Hier kan het de stamper bereiken en bevruchting laten plaatsvinden.
Wanneer het op vleesetende planten aankomt is het super belangrijk dat de bij niet verstrikt raakt in het vangmechanisme van de plant. Dit is dus de reden dat vleesetende planten hun bloemen zo ver weg laten hangen van hun vallen. Dit is om het risico zo minimaal mogelijk te houden. Zo kan als het ware de natuur zijn gang blijven gaan en kunnen de bestuivers hun super belangrijke taak blijven vervullen.
Hoe komt deze relatie tot stand in de praktijk?
Vergeet niet dat de interactie tussen een bij en een vleesetende plant een ontzettende complexe relatie kan zijn. Er zijn voorbeelden bekend van vleesetende planten die specifiek geëvolueerd zijn om te voorkomen dat hun bestuivers in hun vallen terecht komen. Denk hier eens aan de Zonnedauw en ook de Pinguicula, deze planten groeien lange stengels, ver weg van hun vallen. Zo kunnen zij de bestuivers de optimale kans geven om hun werk te doen zonder dat ze gevaar lopen.
Toch zijn er ook gevallen waarin vleesetende planten wel in staat zijn om hun bestuivers te vangen, dit kan liggen aan het feit dat de timing tussen de bloei en het openen van de val geen goede synchronisatie heeft. Dit zie je voornamelijk terug bij de jongere planten of wanneer de plant energie tekort heeft en zelfs wanneer de plant zich in een stressvolle omgeving bevind.
Insecten hebben een dubbele rol
Vleesetende planten bezitten een bepaald vermogen om insecten als voedsel te kunnen zien maar ook als bestuivers, dit is een zeldzame praktijk in de plantenwereld. Dit laat ons weer eens zien hoe geëvolueerd de vleesetende plant eigenlijk is, maar ook hoe ze zich zo hebben aangepast. Het zit namelijk zo dat waar de meeste planten insecten puur aantrekken voor de bestuiving, de vleesetende plant het proces moet reguleren zodat de bestuivende insecten niet in hun vallen terecht kunnen komen.
Dit brengt strategie en aanpassing perfect samen. Vleesetende planten kunnen dus bloemen aanmaken die pure aantrekkingskracht hebben op de bijen en andere bestuivers. Hun vallen daar in tegen hebben weer een lokmiddel dat een heel ander scala aan insecten lokt. Dit is een ontzettend uniek proces en laat maar weer eens zien hoe geweldig de natuur eigenlijk is. Dit doen de vleesetende planten door de vorm, de kleur en de geur van de bloem anders te laten zijn dan die van hun vallen. Dit is hoe zij de functies kunnen scheiden.
Het belang van het behouden van bijen en vleesetende planten.
De relatie die bijen en vleesetende planten met elkaar hebben laat maar weer eens zien hoe belangrijk de biodiversiteit en ecologisch evenwicht eigenlijk is. We weten allemaal dat de bijenpopulatie in onze wereld enorm onder druk staat, dit is mede te danken aan pesticiden en habitatsverlies. Zoals ik al eerder aangaf heeft dit enorme gevolgen voor de bestuiving van vele van onze plantensoorten en ook zeker voor de vleesetende plant.
We mogen natuurlijk niet vergeten dat ook de vleesetende plant enorm bedreigd wordt. Dit is weer te danken aan habitatverlies, maar ook zeker de handel in wilde planten. Het is aan ons allen om deze prachtige en unieke plantensoorten te behouden. Zo behouden we namelijk ook de biodiversiteit en het ecologisch evenwicht in hun gebieden.
Conclusie
Wij van Vleesetendeplant.nlsnappen als geen ander hoe belangrijk de relatie tussen bijen en vleesetende planten is. Het is een manier van voortbestaan, maar ook een prachtig voorbeeld van hoe complex en prachtig onze natuur eigenlijk is. Waar bijen een cruciale rol spelen in de bestuiving, moeten ze samenwerken met een plantensoort die normaliter alle insecten vangt. Om voort te kunnen blijven bestaan hebben vleesetende planten zich aangepast, middels hun bloemen op een lange niet vleesetende stengel te plaatsen. Zo kunnen ze hun bestuivers beschermen.